Ծրագրի անվանում: Եվրոպական միությունը հանուն շրջակա միջավայրի տարածաշրջանային ծրագիր «Ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործման և մաքուր արտադրության (ՌԱՄԱ) նախագիծ»
Նախագծի ընդհանուր տևողություն՝ 32 ամիս
Նախագծի իրականացման վայր՝ Հայաստանի Հանրապետություն
Նախագծի շահառուներ՝ փոքր և միջին ձեռնարկություններ
Նախագծի գործընկերներ/իրականացնող կազմակերպություններ՝ Նախագիծը ֆինանսավորվում է ԵՄ կողմից և իրականացվում է հինգ գործընկեր կազմակերպությունների միջոցով՝ ՏՀԶԿ (OECD), ՄԱԿ ԵՏՀ (UNECE), ՄԱԿ ՇՄԾ (UNEP), ՄԱԿ ԱԶԿ (UNIDO), և Համաշխարհային բանկ (WB):
Հայաստանում նախագիծն իրականացվում է Կովկասի տարածաշրջանային բնապահպանական կենտրոնի հայաստանյան գրասենյակի կողմից, որն անկախ, շահույթ չհետապնդող կազմակերպություն է՝ ստեղծված տարածաշրջանում բնապահպանական խնդիրների լուծմանն աջակցելու և Հարավային Կովկասի երկրներում քաղաքացիական հասարակության զարգացմանը նպաստելու նպատակով:
Նախագծի նկարագրություն, նպատակներ
ԵՄ հանուն շրջակա միջավայրի նախաձեռնության գլխավոր նպատակն է օգնել գործընկեր երկրներին իրենց բնական կապիտալը և մարդկանց բնապահպանական բարեկեցությունը պահպանելու գործում՝ աջակցելով բնապահպանական նախաձեռնություններին, ցուցադրելով և բացահայտելով ավելի կանաչ զարգացման հնարավորությունները և ռիսկերը, ստեղծելով դրանց ազդեցություններն ավելի լավ կառավարելու մեխանիզմներ:
Ծրագիրն իրագործվում է միջազգային գործընկերների, մասնավորապես OECD, UNIDO, ՄԱԿ-ի բնապահպանական գործակալության, UNECE և Համաշխարհային բանկի համատեղ ուժերով:
Ծրագրի նպատակն է Հայաստանում ստեղծել ռեսուրսների արդյունավետ և ավելի մաքուր արտադրության (ՌԱՄԱ) կիրառման աջակցության գործողությունների և խորհրդատվական ծառայությունների նկարագրություն՝ որպես «Եվրոպական միությունը շրջակա միջավայրի համար (ԵՄ հանուն շրջակա միջավայրի)» տարածաշրջանային ծրագրի իրականացման մաս Արևելյան գործընկերության վեց երկրներում (Հայաստան, Ադրբեջան, Բելառուս, Վրաստան, Մոլդովայի Հանրապետություն և Ուկրաինա), այսուհետ՝ «ԱԳ երկրներ» (EaP countries): Ծրագիրն ընդհանուր առմամբ նպաստում է «Արդյունք 2-ին, որի իրագործումը Հայաստանում կներդնի շրջանաձև տնտեսության սկզբունքներն ազգային կարողությունների ձևավորման և ՓՄՁ-ներում ՌԱՄԱ արդյունքների ցուցադրման միջոցով»:
Ծրագիրն օգտագործում է ՌԱՄԱ մեթոդաբանությունը և փորձը, որոնք հիմնված են Շրջանաձև տնտեսության սկզբունքների վրա և կիրառում են գործիքներ, որոնք փորձարկվել են «Կանաչ տնտեսություններ Արևելյան գործընկերության տարածաշրջանում ՌԱՄԱ» (EaP Green RECP) ցուցադրական ծրագրի շրջանակներում (2013 - 2017 թթ.): Ծրագիրն օգնում է երկրում բարձրացնել ՓՄՁ-ների արտադրողականությունը, արտադրանքի որակը և մրցունակությունը: Ընտրված ճյուղերի ՓՄՁ կազմակերպությունների համար ՌԱՄԱ գնահատումների արդյունքները և ՌԱՄԱ միջոցառումների իրականացումը նույնպես կծառայեն իրազեկման ամրապնդմանը և պատկերավոր ցույց կտան շրջանաձև տնտեսության օգուտներն ու կիրառման լավագույն փորձը՝ ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործման և ավելի մաքուր արտադրության գործիքների կիրառմամբ:
ՌԱՄԱ նպատակներն են՝
- Ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործում՝ բնական ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործման օպտիմալացում (նյութեր, ջրային ռեսուրսներ, էներգիա):
- Թափոնների կրճատում՝ թափոնների և արտանետումների կրճատման միջոցով բնության և շրջակա միջավայրի վրա արտադրական համակարգերի բացասական ազդեցության նվազեցում:
- Մարդկանց բարեկեցություն՝ մարդկանց և համայնքների համար ռիսկերի նվազեցում և նրանց զարգացման հնարավորությունների ստեղծում:
Նախագիծն իրականացվելու է հետևյալ աշխատանքային փաթեթներին համապատասխան՝
ԱՓ 1. ՌԱՄԱ իրագործման կառավարում և ինստիտուցիոնալացում (հանդիպումներ շահառուների հետ, հաղորդակցում, ՌԱՄԱ տարեկան միջոցառումներ, շրջանավարտների հանդիպումներ և ՌԱՄԱ ծառայությունների շարունակմանն ուղղված ռազմավարություն):
ԱՓ 2. Տնտեսության ճյուղերում ՌԱՄԱ արդյունքների ներկայացում (ՌԱՄԱ ուսուցում և գնահատում 15 նոր և 10 EaP Green ցուցադրական ՓՄՁ-ների համար՝ յուրաքանչյուր առանձին ընկերության արդյունքներն ուղեկցելով ՌԱՄԱ աուդիտներով, գնահատման հաշվետվություններով և առաջարկությունների փաթեթներով):
Գնահատման արդյունքում ընկերություններն անվտանգության և բնապահպանական պայմանների բարելավումից կունենան տնտեսական, բնապահպանական և սոցիալական օգուտներ, առողջության բարելավում: ՌԱՄԱ աուդիտները մասնավորապես հնարավորություն կտան՝
- կրճատելու արտադրական ծախսերը և աջակցելու տեխնոլոգիական նորարարություններին:
- Ավելացնելու աշխատանքի արտադրողականությունը և բարելավելու առողջապահական և բնապահպանական անվտանգության պայմանները:
- Բարելավելու արտադրվող ապրանքների որակը ՌԱՄԱ մեթոդների և փորձի կիրառման օգնությամբ:
- Կրճատելու օգտագործվող հումքի, ռեսուրսների, ջրի, ինչպես նաև թափոնների արտադրության և արտանետումների հետ կապված ծախսերը, ինչպես նաև ջերմոցային գազերի արտանետումները և մեղմելու կլիմայական փոփոխությունները:
- Բարելավելու արտադրության պայմանները, կազմակերպության մրցունակությունը և բնապահպանական կատարողականը:
- Բարելավելու կազմակերպության մասին հանրության շրջանում ձևավորված կարծիքը:
ԱՓ 3.ՌԱՄԱ-ի մասին իրազեկմանը և գիտելիքի կառավարմանն ուղղված միջոցառումներ, այդ թվում՝ կրթման և հաղորդակցման գործողությունների և պլանի պատրաստում, ՌԱՄԱ ազգային կոնֆերանսներ, շրջանաձև տնտեսության վերաբերյալ իրազեկման թեմատիկ միջոցառումներ՝ նպատակ ունենալով օգուտ քաղել գիտելիքի փոխանակման հաստատված մեխանիզմից և գիտելիքների փոխանակման առցանց հարթակներից: Այս բաղադրիչը կնպաստի միջոցառումների իրականացմանը՝ շահագրգիռ խմբերին և շահառուներին ներկայացնելով Հայաստանի ՌԱՄԱ փորձը և բիզնես օրինակները, ՌԱՄԱ աուդիտի ընթացքում նոր բացահայտված արդյունքները:
Նախագիծն արդյունքներ է ակնկալում հետևյալ ոլորտներում.
Ծրագիրը կբարելավի գիտելիքների և իրազեկվածության մակարդակը, ինչպես նաև հաճախորդների հետ հաղորդակցումը և կծառայի ՌԱՄԱ-ի օգուտների փոխանցման նպատակին հետևյալ կերպ.
1) փոքր և միջին բիզնես ընկերությունների ռեսուրսների արտադրողականության և բնապահպանական կատարողականի բարելավման,
2) ապրանքների և ծառայությունների որակի բարելավման,
3)լրացուցիչ տնտեսական և բնապահպանական օգուտների ստեղծման, բիզնեսի սեփականատերերի և սկսնակ ձեռնարկատերերի առողջության և անվտանգության ուժեղացված պայմանների ձևավորման միջոցով:
Նախագիծն ունենալու է հետևյալ արդյունքները.
- Հայաստանում 25 ՓՄՁ-ներին և կանանց կողմից ղեկավարվող բիզնես ընկերություններին ռեսուրսների/էներգիայի արդյունավետ օգտագործման և ավելի մաքուր արտադրության կազմակերպման ոլորտում խորհրդատվական ծառայությունների տրամադրում՝ հիմնված շրջանաձև տնտեսության սկզբունքների և մեթոդաբանության վրա, ուղեկցվելով ՌԱՄԱ խնայողությունների ուղեցույցի շրջանակներում 25 ընկերությունների ՌԱՄԱ գնահատումներով (աուդիտներով) և յուրաքանչյուր ընկերության համար ՌԱՄԱ գործողությունների և մոնիթորինգի պլանի ձևավորմամբ:
- Ծրագիրը կմշակի և կտրամադրի ՌԱՄԱ ուսուցողական ծրագիր առնվազն 25 ցուցադրական ընկերությունների անձնակազմի և ՌԱՄԱ փորձագետների համար՝ որպես աջակցություն ցուցադրական ընկերություններին ՌԱՄԱ գնահատումների իրականացման ընթացքում: ՌԱՄԱ խնայողությունների ուղեցույցը կտրամադրի տնտեսական խնայողությունների վերլուծություն՝ ջրի և էներգիայի ծախսերի կրճատման, արտանետումների, կեղտաջրերի և թափոնների նվազեցման, ընտրված ՌԱՄԱ միջոցառումների իրագործման տեխնիկական, տնտեսական և բնապահպանական հնարավորությունների գնահատում:
- Պիլոտային/փորձացուցադրական ընկերություններում բարձրացնել արտադրողների գիտելիքների և իրազեկության մակարդակը շրջանաձև տնտեսության սկզբունքների և ՌԱՄԱ-ի վերաբերյալ՝ ուսուցման և աուդիտի անցկացման առաջարկությունների միջոցով բարելավելով նրանց բնապահպանական, տնտեսական և սոցիալական ցուցանիշները, շուկայում մրցունակությունը՝ նորարարական մոտեցումներ ներդնելով արդյունաբերության ընտրված ոլորտներում:
- Զարգացնել ՓՄՁ-ների տնտեսական մրցունակության ցուցանիշները՝ օգտագործելով շրջանաձև տնտեսության քաղաքականությանն ու գործելակերպին համապատասխանող էներգախնայող բիզնես մոդելներ՝ հիմնված ռեսուրսների արդյունավետության, մաքուր արտադրության, ջրի, էներգիայի, նյութական ռեսուրսների և այլ աղբյուրների օգտագործման կրճատման, առանձին արդյունաբերական ոլորտներում, նաև կլիմայի վրա բացասական ազդեցության մեղմացման միջոցառումների կիրառմամբ:
- Մշակել եղանակներ՝ շրջանաձև տնտեսության/ՌԱՄԱ փորձագետների և բիզնեսի սեփականատերերի միջև փորձի փոխանակմանն աջակցելու համար, ինչն իր հերթին կնպաստի երկրում մասնագիտական ցանցերի ձևավորմանը շրջանավարտների և տեղեկատվական միջոցառումների, շահագրգիռ կողմերի քննարկումների կազմակերպման և ՌԱՄԱ ծառայությունների տրամադրման ռազմավարության մշակման միջոցով:
- ՌԱՄԱ գիտելիքների փոխանակման համար ազգային մասնագիտական ցանցի ստեղծում, որը կխթանի տեխնիկական փորձաքննության փոխանակումը, գիտելիքների պատշաճ կառավարումը և մասնագետների կանոնավոր հաղորդակցումը` Հայաստանում շրջանաձև տնտեսության/ՌԱՄԱ ոլորտում ազգային կարողությունների և համագործակցության ամրապնդման նպատակով:
